Kazimierz I Odnowiciel – król, który odbudował Polskę
W historii Polski zapisuje się postać księcia z rodu Piastów, który był potomkiem króla Mieszka II Lamberta oraz Rychezy Lotaryńskiej, pochodzącej z niemieckiej arystokracji. Książę ten, w przeciwieństwie do późniejszych legend, nie był przygotowywany do życia zakonnego, choć otrzymał edukację w zakresie umiejętności pisania. Po śmierci swojego ojca w 1034 roku objął tron jako jedyny syn, lecz to jego matka mogła odgrywać kluczową rolę w zarządzaniu państwem w tym okresie. Okres jego rządów przypadł na czas poważnych trudności, które były rezultatem upadku państwa stworzonego przez Bolesława Chrobrego oraz wynikających z tego konfliktów zbrojnych, które toczył jego ojciec z braćmi.
Chaos w Polsce po śmierci Mieszka II
Po śmierci Mieszka II w Polsce wybuchł bunt przeciwko chrześcijaństwu i elitom władzy. Ludność, niezadowolona z narzuconej religii i ciężarów podatkowych wynikających z licznych wojen, powróciła do pogańskich praktyk, niszcząc kościoły i zabijając duchownych oraz możnowładców. W tym okresie, po zakończeniu panowania Bolesława Chrobrego, brakowało silnej władzy, która mogłaby stawić czoła rosnącemu niezadowoleniu społecznemu.
Kazimierz I Odnowiciel, który był następcą Mieszka II, w tym czasie przebywał w Niemczech, gdzie wraz z matką Rychezą przygotowywał się do życia duchownego. W związku z tym w kraju nie było centralnej władzy, co skłoniło możnowładców do przejmowania kontroli nad swoimi regionami. Masław, jeden z nich, przejął władzę nad Mazowszem, odłączając je od Gniezna i utrzymując tam spokój przez dekadę.
W 1038 roku Polska doświadczyła kolejnego ciosu, kiedy Brzetysław I, władca Czech, najechał osłabione państwo, plądrując i niszcząc napotkane grody. Dotarł aż do Gniezna, skąd zabrał relikwie św. Wojciecha i splądrował grobowiec Mieszka I w Poznaniu. Brzetysław przyłączył Śląsk do Czech, umieszczając w grodach swoje załogi. W tym samym czasie Polska była atakowana również przez Prusów i Pomorzan, co doprowadziło do oderwania Pomorza Gdańskiego od państwa polskiego.
Kazimierz powraca na polskie ziemie
Sąsiedzi Polski z niepokojem obserwowali wydarzenia na jej terenie. Niemcy obawiali się rosnącej siły Czechów, Wieletów i Pomorzan, podczas gdy Ruś miała obawy co do Pomorzan, Prusów, Litwinów oraz nowego władcy na Mazowszu, Masława. Wszyscy zainteresowani pragnęli, aby silna władza w Polanach ponownie zapanowała nad tymi obszarami.
W 1039 roku Kazimierz wrócił do Polski od strony zachodniej, mając wsparcie władcy Kijowa, Jarosława, oraz 500 żołnierzy, które ofiarował mu król niemiecki Konrad II. Odnowiciel przejął kontrolę nad zniszczoną Wielkopolską i Małopolską, która odniosła najmniejsze straty podczas buntu, prawdopodobnie dzięki głęboko zakorzenionej wiarze chrześcijańskiej wśród Wiślan i uniknięciu najazdu Czechów. Lokalne możnowładztwo, nauczone lekcją po krwawym buncie, przyjęło Kazimierza jako zapowiedź powrotu silnej władzy centralnej.
Kazimierz wybrał Kraków na swoją główną siedzibę, ponieważ Gniezno i Poznań były zbyt zniszczone. Dążył do utworzenia w nowej stolicy arcybiskupstwa, a godność metropolity otrzymał Aaron, mnich benedyktyński. W 1044 roku prawdopodobnie to Kazimierz ufundował opactwo benedyktynów w Tyńcu, co umocniło pozycję Krakowa. W celu wzmocnienia sojuszu z Kijowem Kazimierz poślubił Dobronegę Marię, przyrodnią siostrę Jarosława, a jego siostra Gertruda została żoną syna Jarosława, Izjasława.
Proces jednoczenia Polski przez Kazimierza Odnowiciela
Kazimierz, mając na uwadze cel odzyskania dawnych ziem polskich, skupił swoje wysiłki na Mazowszu, Pomorzu i Śląsku. W roku 1047, dzięki wsparciu z Rusi, udało mu się odzyskać Mazowsze, gdzie w bitwie poległ Masław. Następnie skierował swoje kroki w stronę Pomorza, gdzie, mimo przewagi liczebnej przeciwnika, odniósł zwycięstwo.
Sytuacja ze Śląskiem była bardziej złożona, ponieważ teren ten znajdował się pod wpływem Czech, będących lennem Cesarstwa. Niemcy zaakceptowały przejęcie Śląska przez Czechy, co stawiało Kazimierza w trudnej sytuacji. Ostatecznie, po nieudanych próbach dyplomatycznych, w 1050 roku zdecydował się na zajęcie Śląska. W tym czasie Henryk III miał inne problemy wewnętrzne i nie zdecydował się na interwencję zbrojną. Zamiast tego, podjął się roli mediatora w konflikcie między Brzetysławem a Kazimierzem. W wyniku spotkania w Kwedlinburgu 22 maja 1054 roku zawarto układ pokojowy, który przyznawał Śląsk Polsce pod warunkiem płacenia trybutu Czechom.
Kazimierz, aż do swojej śmierci 19 maja 1058 roku, lojalnie wypełniał warunki układu, płacąc ustalony trybut. Choć nie udało mu się odzyskać korony królewskiej, jego rządy przyczyniły się do odbudowy potęgi państwa. Przeprowadził reformy, które umocniły kraj wewnętrznie, takie jak odbudowa administracji kościelnej, reforma polityki monetarnej oraz ponowna kolonizacja ziem opustoszałych. Dzięki tym działaniom udało się uniknąć zagrożenia unicestwieniem kraju.